Het andere verhaal van Bethlehem…

We kennen allemaal het verhaal van het sjokkende ezeltje dat met de zwangere Maria naar Bethlehem ging. De herdertjes lagen er bij nachte in het veld en een heldere ster leidde ook nog een stel wijzen naar de stal met het kribbe waar het kindeke Jezus geboren was. Op die plek is een grote kerk gebouwd, maar voor ons heeft Bethlehem een heel ander verhaal gekregen.. dat verhaal lees je in deze blog.

PS Dat sjokkende ezeltje met de zwangere vrouw… ja, dat is redelijk waarheidsgetrouw in ons geval natuurlijk.. 😉

Bethlehem

Het hedendaagse Bethlehem is dus heel anders dan wij mee hebben gekregen uit de liedjes en verhalen rond kerst. Van groene weides vol schaapjes en herders is geen sprake. Het hedendaagse Bethlehem is een flinke stad op de Westelijke Jordaanoever. Inderdaad, in Palestijns gebied dus.

Ondanks de spanningen is Bethlehem relatief makkelijk te bezoeken als toerist. De stad is namelijk een gigantische toeristentrekker als geboorteplaats van Jezus en ligt op slechts 9 kilometer van Jeruzalem. Helaas zien de meeste toeristen slechts een minimaal deel van de stad, namelijk de geboortekerk van Jezus.

Naast de geboortekerk vind je in Bethlehem nog talloze andere kerken en heilige plaatsen. Ook kun je er door een mooi, klein oud centrum wandelen… en eet je er als lunch geniale traditionele Maqluba eten. Een heerlijk rijst-kip gerecht dat ‘upside down’ geserveerd wordt.

Wij bezochten Bethlehem met Green Olive tours. Een alternatieve organisatie die meer laat zien dan de standaard locaties met zowel Israëlische als Palestijnse gidsen. Aan te raden als je ook wat meer wilt leren over Palestijnen en het leven op de Westelijke Jordaanoever.

De geboortekerk

In deze kerk draait het allemaal om de plek waar ooit de kribbe zou hebben gestaan, te vinden in de geboortegrot onder de kerk. De plek waar volgens de overlevering de kribbe stond is aangegeven met een grote ster. In een ellenlange rij staan de veelal gelovige toeristen hier te wachten om even een kort momentje bij deze bijzondere plek te hebben. Een gebedje, kus, korte aanraking of een foto en dan snel weer door. De dame die de rij regelt duldt niet dat je al te lang blijft stilstaan, er staan namelijk nog vele anderen achter je! Opschieten!

Camp Aida, het échte verhaal van Bethlehem

Oké, genoeg over sjokkende ezeltjes. Wat ontzettend veel indruk op ons heeft gemaakt is het verhaal van Bethlehem wat we nog niet kenden. Namelijk dat van Camp Aida. Een vluchtelingenkamp in 1950 opgericht, waar momenteel 5000 mensen wonen op slechts 0,071 km². Aangezien het kamp ondertussen al meer dan een halve eeuw oud is heeft het een semi-permanent karakter gekregen. Er zijn Palestijnen die elders een nieuw leven hebben opgebouwd, maar veel bewoners van het kamp wachten nog steeds op terugkeer naar hun huizen. De oude sleutels die bewaard worden staan symbool voor de terugkeer waar men nog steeds op hoopt. Midden in Aida is een gigantische Key of Return te vinden, het symbool van de geloof in de terugkeer naar hun geboortegrond en huizen. Maar of dat er ooit van komt… ze wachten er al bijna 60 jaar op.

Het leven in het kamp is armoedig te noemen. Zo is er slechts af en toe stromend water, waardoor de Palestijnen gedwongen zijn om grote watertanks op hun daken te bouwen. Dit is overigens niet alleen het geval in het kamp, maar in heel Palestijns gebied zie je dit. Stromend water is blijkbaar een Israëlisch voorrecht. Wel handig voor ons als onwetende toerist, zo zie je meteen waar Israëlische nederzettingen zijn gebouwd en waar Palestijnen wonen.

Continu voel je de militaire aanwezigheid en altijd kunnen er onrusten uitbreken. Palestijnse jongeren die stenen gooien naar Israëlische militairen die vervolgens (minimaal) met traangas terugschieten.

Los van de armoede is het gebrek aan vrijheid en autonomie hetgeen wat ons het meeste raakte. Op nog geen tien kilometer ligt Jeruzalem, met de gouden koepel van de Dome on the Rock op de Tempelberg die schittert in de zon. Deze heilige plaats is voor de meeste Palestijnen echter niet te bezoeken. Dus naast hun huizen zijn de mensen ook hun vrijheid kwijt. Een groot contrast met de vrijheid die voor ons zo normaal is als Europeanen.

In een tijd dat er weer volop over muren gesproken wordt, maakte de muur rond Camp Aida grote indruk op ons. De muur is 13 meter hoog en kent diverse ‘sniper/ uitzicht torens’. Rondom de muur patrouilleren groepjes met vaak nog erg jonge en zwaarbewapende Israëlische militairen. Je merkt dat ze op scherp staan en klaar zijn om in te grijpen als er iets gebeurt. De spanning is duidelijk voelbaar. Het enige pluspunt aan de muur is de grote aantrekkingskracht van het lelijke beton op creatievelingen.

In dit kamp bezochten we de organisatie Alrowwad (Pioneers for Life) for Culture and arTs (ACTs). Zij hebben het programma ‘Beautiful Resistance’ opgezet als antwoord op de onderdrukking en bezetting. Door middel van zang, dans, voorstellingen, fotografie en andere kunstvormen vertellen ze het verhaal van de onderdrukking van het Palestijnse volk. Hun verhaal, missie en geweldloze strijd tegen de onderdrukking heeft veel indruk op ons gemaakt.

Banksy

Daar waar muren verschijnen, verschijnt ook street art. Politieke meningen, leuzen en spotprenten versieren de grote betonnen muur. Een van mijn favoriete artiesten is Banksy, diverse van zijn werken zijn hier te vinden. Onze tour bracht ons langs een aantal van deze werken en naar de Banksy shop van de gids. Slimme handel! Wij kochten hier uiteraard een koelkastmagneetje, maar ook een afdruk van zijn werk ‘Girl with a balloon‘. Deze is overigens niet in Bethlehem te vinden, maar komt oorspronkelijk uit Londen.

Onderstaande werken van Banksy zijn wel in Bethlehem te vinden.. iedere willekeurige taxi-chauffeur kan ze ook aan je laten zien, maar hier vind je ook de informatie.

Mar Saba klooster
Op weg naar Bethlehem maakten we een korte stop bij het Mar Saba klooster. Een Grieks-Orthodox klooster, gebouwd op de rotsen van een berg in de Judea woestijn. Gebouwd midden in een sloot gebied, maar wel met een prachtig uitzicht over de vallei en de diepe ravijnen. Indrukwekkende plek, zeer de moeite waard van een korte stop.

Reizen door Palestijns gebied

Wij hebben slechts een dag doorgebracht in Palestijns gebied. Achteraf gezien had ik er nog wel meer van willen zien. Het Palestijnse verhaal heeft me geraakt. De mensen waren vriendelijk en open en het maakte me nieuwsgierig naar meer.

Reizen door de Westelijke Jordaanoever klinkt gevaarlijk, maar is zeker niet onmogelijk. Ook hier geldt dat het belangrijk is dat je je gezonde verstand gebruikt en lees je van te voren goed in. Onrusten kunnen altijd oplaaien (zeker op Shabat), zorg dat je daar dus niet in terecht komt. Maar verder zul je open mensen treffen, die blij zijn dat er ook toeristen zijn die hun verhaal willen beleven.

Wij voelden ons ontzettend veilig in Bethlehem en ook in Aida. Voor die laatste locatie is het wellicht handiger als je met een lokale gids op pad gaat, niet in de laatste plaats omdat diegene ook het verhaal kan vertellen bij wat je ziet en meemaakt.