Jeruzalem… waar moet je beginnen met vertellen over deze stad? De stad wordt aanbeden door gelovigen uit alle windstreken. Christenen, Moslims of Joden aanbidden hier de heilige stenen van de Oude Stad. Je zou je welhaast zelf een profeet voelen zodra je door de oude straten van Jeruzalem wandelt… wel, dat is een bekend fenomeen en wordt het Jeruzalem syndroom genoemd. Samen met mijn apostel Jacqueline beleefde ik Jeruzalem in een kleine week en dit is mijn Tijstament. 

 

Jeruzalem syndroom?

Het Jeruzalem syndroom schijnt echt te bestaan, hoe onwaarschijnlijk het ook klinkt. Jaarlijks zijn er tientallen mensen die naar Jeruzalem komen als toerist en als profeet de stad weer verlaten. Een psychose die wordt gekenmerkt door een intense religieuze beleving. Vaak trekt dit weer weg zodra de toerist Jeruzalem heeft verlaten en komt er een groot schaamtegevoel voor in de plaats.

Het past ook echt bij de stad Jeruzalem, waar iedere steen heilig is. Waar ieder gebouw historie ademt en waar je in de voetstappen loopt van duizenden jaren aan profeten, apostelen en natuurlijk Jezus Christus zelf. Ik snap het wel…

 

Waar begin je te vertellen over zo’n stad…

Jeruzalem is overweldigend en complex. Een mix van historie, religie, cultuur, spanningen, beveiliging, geuren, smaken, geluiden en toeristen. Je loopt letterlijk door een openluchtmuseum, waar historie van duizenden jaren geleden hand in hand gaat met de spanningen van de huidige tijd. Een stad die wordt gezien als een van de heiligste plaatsen voor de drie grootste religies ter wereld. Een stad die altijd zal worden betwist tussen en geclaimd door deze geloven. Waardoor zeer strenge veiligheidsmaatregelen dus tot de orde van de dag horen. Een stad waar alle soorten en types mensen langs elkaar leven (en slechts tot op zekere hoogte met elkaar). Een stad die ook de strengst gelovigen ter wereld aantrekt, ieder met hun eigen waarheid en visie op de wereld. Maar waar ook de bewoners van de stad allemaal op hun eigen manier hun eigen leven leiden… Je loopt van de mengelmoes in het Islamitisch gedeelte van de oude stad langs een processie van zingende christenen die de kruistocht van Jezus herbeleven zo naar de rust van de zeer gesloten Orthodox-Joodse gemeenschap in de stad. Je passeert opdringerige verkopers in de Souk, terwijl je bijna omver wordt gelopen door een Orthodoxe Jood met pijpenkrullen die zoveel mogelijk oogcontact met buitenstaanders vermijdt. En die enorme mengelmoes wordt aangevuld met een enorme stroom toeristen. Eigenlijk is overweldigend en complex nog een understatement… Jeruzalem moet je ervaren om te snappen.

 

De oude stad van Jeruzalem

Binnen de imposante stadsmuren van Jeruzalem vind je de meest indrukwekkende en bekende religieuze plekken. De Klaagmuur voor de Joden, de Tempelberg met de gouden Rotskerk voor Moslims en de heilige Grafkerk en Via Dolorosa waar Christenen in de voetsporen van Jezus Christus treden. De oude binnenstad is verdeeld in vier wijken, hieronder per wijk onze belevenissen.

Islamitische wijk

Het Islamitisch gedeelte is het drukste. Hier (ver)dwaal je door de kleine nauwe straatjes van de souk, waar je kruiden, groentes, vlees en ondenkbaar veel souvenirs kunt kopen. Hier worden je zintuigen maximaal geprikkeld. Er is zoveel te zien, ruiken, te horen en te proeven. Dit gedeelte is ook het meest dichtbevolkte stuk van de oude binnenstad. In de eeuwenoude panden wonen nog altijd ruim 22.000 mensen, voor wie het leven het leven nog altijd afspeelt in de nauwe straatjes van dit gedeelte van Jeruzalem. Als bezoeker van dit gedeelte is dat ook de grootste attractie. Loop zonder plan deze wijk in. Verbaas je, verdwaal, laat je zintuigen hun werk doen en zonder twijfel kom je uiteindelijk wel bij de Klaagmuur, Tempelberg of een andere heilige plek uit.

Christelijke wijk

In het Christelijk kwartier vind je dezelfde eeuwenoude straatjes waar je makkelijk verdwaalt. Terwijl de kerkklokken luiden terwijl je over de Via Dolorosa wandelt. Dit was de lijdensweg die Jezus moest afleggen met zijn houten kruis. Er zijn tien staties waar je langs kunt lopen. Je start bij de plaats waar Pontius Pilatus Jezus veroordeelde, even verderop wandel je langs de plek waar hij zijn kruis kreeg, langs de plekken waar hij viel met zijn kruis (3 keer), waar hij Maria in het publiek zag en waar hij hulp kreeg bij het dragen van het kruis. Een meer uitgebreide beschrijving is in de Lonely Planet of online te vinden. Op vrijdagen treden talloze Christenen in de voetsporen van Jezus en vind je er vele processies. Wij stuitten op een andere dag ook op een groepje gelovigen die met groot houten kruis al zingend door de straten van Jeruzalem trokken.

 

De wandeltocht eindigt bij de Heilige Grafkerk. Op deze plek zou Jezus gekruisigd en begraven zijn geweest. Gelovigen staan in een lange rij om deze plekken te bezoeken, de rots aan te raken en een kort gebed te doen.

 

Joodse wijk

Als je naar het zuiden van de oude stad gaat kom je in het Joodse gedeelte van de stad terecht. Hier wonen minder mensen (4500), zijn de stenen gebouwen goed opgeknapt en is er een centraal plein. Er zijn -boven de grond- weinig bezienswaardigheden overgebleven en de wijk wordt hoofdzakelijk gebruikt om te wonen en leven. In vergelijking met het Moslim gedeelte ervaar je hier rust, hier vind je het Joodse leven van alledag. Gezinnen in traditionele kledij leven er hun eigen leven, waarbij toeristen grotendeels worden genegeerd. Men lijkt er niet blij mee te zijn, maar het hoort er bij.

 

De belangrijkste plek in dit gedeelte is de bekende Klaagmuur, door Joden liever Westmuur genoemd. Deze heilige plek is het laatste overblijfsel van de Joodse Tempel die op de Tempelberg werd gebouwd ruim 2500 jaar geleden. Hier lees je veel meer over de historie van de Klaagmuur, wij keken onze ogen uit. Traditioneel gekleden Orthodoxe Joden die in trance heen en weer wiegden tijdens het bidden voor de muur. Een indrukwekkend gezicht!

Armeense wijk

De Armeense wijk van de oude stad van Jeruzalem is het kleinste gedeelte. Hier woont al eeuwen achter hoge muren een Armeense enclave. Viel voor ons weinig te zien dus, hoewel er wel een prachtige kathedraal te bezoeken is (maar die hebben wij gemist :)).

 

Citadel, Tower of David

Bij de belangrijkste toegangspoort tot de stad – Jaffa Gate – is ook de Citadel met de Tower of David te vinden. Eeuwenlang was dit een belangrijk paleis en verdedigingspunt van Jeruzalem. Tegenwoordig kun je hier een indrukwekkend museum bezoeken over de geschiedenis van Jeruzalem. Aan te raden om deze plek te bezoeken aan het begin van je bezoek aan de stad en niet zoals wij deden op de laatste dag… In de avond is er een spectaculaire lichtshow te zien over de historie van Jeruzalem. Ook al een aanrader! En last but not least… heb je hier een fantastisch uitzicht over de oude stad met z’n kerken, eeuwenoude gebouwen en de prachtige gouden koepel op de Tempelberg.

Het heilige der heilige: de Tempelberg, Al-Haram ash-Sharif

In het midden van het kloppend hart van de oude stad van Jeruzalem ligt de Tempelberg. Een van de meest heilige (en zeker een van de meest betwiste!) stukjes land ter wereld. Voor zowel Joden, Moslims als Christenen is deze plek zo ontzettend belangrijk dat het al eeuwen lang een bron van conflicten en strijd is. Nu is het relatief rustig, maar controversieel zal het altijd blijven.

De Tempelberg is de plaats waar de Eerste en Tweede heilige Tempels voor de Joden stonden. Deze plek wordt gezien als het middelpunt van de aarde. Hier zou Abraham een altaar hebben gebouwd om zijn zoon Isaak aan God te offeren. Tien eeuwen later heeft Koning David hier de Eerste Tempel gebouwd voor het Joodse volk. Na de verwoesting door de Babyloniërs werd de Tweede Tempel gebouwd, die door de Romeinen werd verwoest. Sinds die tijd hopen de Joden een Derde Tempel op deze plek te kunnen bouwen. Als God weer tussen de mensen op aarde komt wonen, is dat op de Tempelberg, is hun standpunt. Het is voor hen de heiligste plek op aarde. Nu is er alleen de Klaagmuur nog over, maar eigenlijk is dat dus slechts een stuk muur wat ooit om deze heilige plek heen.

Moslims bezoeken de Tempelberg voor de Al-Aqsa Moskee en de Rotskerk met zijn magische gouden koepel. Naast Mekka en Medina een van de heiligste plekken binnen de Islam. Op deze berg zou de profeet Mohammed vanaf de berg een hemelreis hebben ondernomen met instructies voor het gebed, die voorschrijven dat Moslims vijf maal per dag bidden. Een bezoek aan de Tempelberg is een van de vele bijzondere must-sees van Jeruzalem, maar wel degene die wat voorbereiding behoeft. Let goed op de openingstijden en ga er vroeg heen, hoe vroeger hoe beter. Zorg dat je de juiste ingang vindt (degene rechts van de klaagmuur via een lelijke houten loopbrug), alle andere ingangen zijn alleen voor Moslims. En natuurlijk gepaste kleding en genoeg ruimte op je camera om talloze foto’s te maken van de gouden koepel… een magische plek!

 

Overige highlights van Jeruzalem

Vooropgesteld, dit is bepaald geen gelimiteerde lijst. Er is nog zo veel meer te doen in deze stad waar iedere steen heilig is en eeuwen aan historie meeneemt. Wij verbleven een kleine week in Jeruzalem en hadden bij lange na niet genoeg tijd.

Yad Vashem – herinnering aan de holocaust

Dit is meer dan een museum, het is een herinnering aan de holocaust die je tot diep in je vezels raakt. Het Holocaust History Museum dat onderdeel is van Yad Vashem is gebouwd in een de onderste helft van de bekende Davidsster, symbool voor de halvering van de Joodse bevolking tijdens de holocaust.  In negen gallerijen wordt de geschiedenis van de holocaust chronologisch beschreven, eindigend in de indrukwekkende Hall of Names. Hier worden namen van miljoenen slachtoffers van de holocaust herdacht. Een plek om heel heel stil van te worden en waarbij je alleen maar kunt denken ‘dit mag nooit meer gebeuren’…

Mahane Yehuda Markt

Genoeg van alle historische en religieuze indrukken, maar wil je het alledaagse leven van Jeruzalem meekrijgen? Ga dan naar de Mahane Yehuda Markt. Alles wat je kunt bedenken kun je hier kopen. Verse groentes, fruit, duizenden specerijen en allerlei lokale heerlijkheden. In de avond vind je hier talloze eetplekjes en cafeetjes. De markt is het drukste op donderdag en vrijdag, voorafgaande aan de Shabbat.

Mogelijkheden tot diverse dagtrips

Israël is niet groot en Jeruzalem ligt centraal in het land. Dat betekent dat je een bezoek aan deze stad kunt combineren met andere fascinerende bestemmingen.

• Wij reden met onze huurauto in uurtje naar de Dode Zee toe en dobberden daar heerlijk in het zoute water. Lees hier onze blog.
• Tijdens ons verblijf in Jeruzalem deden we een dagtocht naar Bethlehem in Palestijns gebied. Natuurlijk, de kerk op de plek waar Jezus geboren is was de moeite waard. Maar wat echt indruk maakte was het kamp Aida, waar Palestijnse vluchtelingen al tientallen jaren tussen gigantische muren wachten op het moment dat ze terug kunnen keren naar huis. Lees hier onze blog.
• Het bruisende Tel Aviv ligt op een uur rijden van Jeruzalem, maar biedt een totaal andere wereld. Stranden, feesten, lekker eten en genieten van het leven! Lees hier onze blog met vijf redenen om Tel Aviv te bezoeken.

 

Sfeer en beleving van Jeruzalem

Wij verbleven dus een kleine week in Jeruzalem, want er is zoveel te doen. Dat is ook hetgeen wat voornamelijk bij mij is blijven hangen van deze stad. Imponerend en overweldigend vanwege de historische en religieuze betekenis. Je kijkt er de ogen uit in een stad die z’n gelijke niet kent qua tegenstellingen, complexiteit, historie en religieuze betekenis.

De sfeer in de stad paste daar wel bij wat mij betreft. Echt contact met de mensen was zeer minimaal. Het is een combinatie van toeristen en (streng)gelovigen, waarbij ieder zijn eigen gang gaat. Dat viel ons wel heel erg op.

Wij zaten in een fijn Airbnb in een leuk wijkje. Genoeg leuke en lekkere restaurantjes gevonden, waar we het erg fijn hebben gehad en heerlijk hebben gegeten (superbelangrijk voor ons :-))… maar de conclusie van dit Tijstament is wel dat je voor historie en religie naar Jeruzalem gaat. Maar om te genieten van nightlife en het leven te vieren, dat Tel Aviv the place to be is.

 

Foto’s: